کتاب تأملی در حقانیت قرآن کریم
تأملی در حقانیت قرآن کریم
با رویکرد پاسخ به شبهات بینالمللی
پدیدآورنده: حسین رضایی
یکی از راهبردهای محوری مخالفان دین اسلام، که در دهههای اخیر شدت و گستره بیشتری یافته، ترویج شبهات سازمانیافته علیه قرآن کریم است. از آنجا که قرآن، مهمترین سند اعتبار اسلام و اصلیترین دلیل حقانیت رسالت پیامبر اکرم(ص) به شمار میآید، ایجاد تردید در وحیانی بودن، محتوای تاریخی، علمی و معرفتی آن، بهطور مستقیم بنیانهای اعتقادی مسلمانان را هدف قرار میدهد و زمینه گرایش سایر انسانها به دین خاتم را نیز تضعیف میکند. به همین دلیل، تمرکز اصلی جریانهای اسلامستیز، بر نقد و تخطئه قرآن کریم قرار گرفته است.
در سطح بینالمللی، شبهات متعددی پیرامون قرآن مطرح شده است؛ از جمله اسطورهانگاری قصص قرآنی که نهتنها در میان خداناباوران، بلکه در آثار برخی مستشرقان همچون هنری ماسیه، رژی بلاشر و تئودور نولدکه نیز دیده میشود. آنان با انکار واقعنمایی گزارههای تاریخی قرآن، مدعی شدهاند که پیامبر اسلام(ص) این مطالب را از فرهنگ و روایتهای رایج عصر خود اقتباس کرده است. همچنین ادعای تأثیرپذیری قرآن از اشعار جاهلی، که توسط قرآنپژوهان اروپایی نظیر ویلیام تسدال، آلویس اسپرنگر و کلمن آوار مطرح شده، یکی دیگر از محورهای مهم شبههافکنی به شمار میرود. افزون بر این، وجود شباهتهای ظاهری میان برخی آیات قرآن و کتاب مقدس، بهویژه تورات، زمینه طرح ادعای اقتباس قرآن از کتاب مقدس را فراهم کرده است؛ ادعایی که در قرن نوزدهم و بیستم میلادی از سوی خاورشناسانی مانند آبراهام گایگر، ریچارد بل و رودنسون بهطور گسترده پیگیری شده است.
در کنار این موارد، قرآن کریم با طرح تحدّی و دعوت به همانندآوری، خود را کلام الهی معرفی میکند؛ اما مخالفان با رد این ادعا، کوشیدهاند از طریق طرح شبهات در حوزه علوم طبیعی، اجتماعی و انسانی، گزارههای قرآنی را دارای خطاهای علمی جلوه دهند. در سالهای اخیر، مجموعه این شبهات قدیمی، به همراه شبهات جدید، در قالب کتابی با عنوان «نقد قرآن» (با نام مستعار نویسنده: سها) منتشر شده است؛ کتابی که به ادعای نویسنده و حامیانش، جامعترین اثر در نقد قرآن به شمار میآید. انتشار گسترده این کتاب در فضای مجازی و ترجمه آن به زبانهای مختلف، باعث بینالمللیشدن این شبهات و بروز آسیبهای جدی اعتقادی در میان برخی مخاطبان شده است.
اثر یادشده با پرداختن به جنبههای علمی، ادبی، اخلاقی، اجتماعی، سیاسی و تاریخی قرآن، در قالب ۲۳ فصل، تلاش دارد وجود خطا و ضعف در قرآن کریم را القا کند. نگارش روان، چینش منظم مطالب، استناد ظاهراً علمی و نگاه نقادانه نویسنده، سبب شده این کتاب با استقبال قابل توجهی مواجه شود. با این حال، واکنشهای علمی انجامشده به این اثر، عمدتاً پراکنده، غیرمنسجم و در برخی موارد از نظر اقناعی ضعیف بوده است.
در چنین فضایی، کتاب «تأملی در حقانیت قرآن کریم» با رویکردی مسئلهمحور و بینالمللی، میکوشد با محور قرار دادن شبهات مطرحشده در کتاب «نقد قرآن»، به نقد علمی و روشمند آنها بپردازد. این اثر با بررسی موضوعاتی همچون اقتباس قرآن از کتاب مقدس و اشعار جاهلی، محیطزدگی قرآن، اسطورهانگاری قصص، خرافهپنداری گزارههای علمی قرآن، و برخی احکام اجتماعی نظیر تعدد زوجات، درصدد دفاع عقلانی و مستدل از حقانیت قرآن کریم و نظریه اعجاز آن است.
این کتاب تلاشی است برای ارائه پاسخی منسجم، قابل فهم و اثرگذار به شبهات قرآنی معاصر؛ پاسخی که بتواند هم در سطح نخبگان علمی و هم در میان عموم مخاطبان، نقش مؤثری در تقویت باورهای دینی و صیانت از هویت قرآنی ایفا کند.
